بررسی تغییرات مکانی و زمانی سطح آب زیرزمینی در دشت گرمسار

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری بیابان زدایی دانشکدة منابع طبیعی دانشگاه تهران

2 دانشجوی دکتری آبخیزداری دانشکدة منابع طبیعی دانشگاه تهران

3 دانشیار دانشکدة منابع طبیعی دانشگاه تهران

4 استادیار دانشکدة منابع طبیعی دانشگاه تهران

چکیده

مدیریت منابع آب به‌ویژه آب‌های‌‌ زیر‌زمینی، در مناطق خشک و نیمه‌خشک اهمیت زیادی دارد. در چند دهة اخیر به دلیل عوامل طبیعی و انسانی‌، افت سطح آب‌‌ زیرزمینی در بیشتر مناطق‌ کشور گزارش شده است .با توجه به اهمیت موضوع روند تغییرات سطح آب زیرزمینی ‌‌دشت گرمسار در ‌سال‌های1390-1381 به کمک بهترین روش تخمین‌گر زمین‌آماری مورد ‌بررسی قرارگرفت. در آغاز داده‌های سطح آب زیرزمینی دشت گرمسار (شامل 45 حلقه چاه مشاهده‌ای)‌‌ جمع‌آوری شد و کیفیت و صحت آماری و اطمینان از نرمال بودن آن‌ها مورد آزمون قرار گرفت. از بین روش‌های مختلف درون یابی (بر پایة معیار RMSE) همانند کریجینگ ((kriging و عکس فاصله  (IDW)‌با توان‌های یک تا سه،‌ بهترین روش میان‌یابی تعیین و نقشه‌های مورد‌نظر در نرم‌افزار ArcGIS9.3 ترسیم شد. نتایج بدست آمده نشان داد که روش کریجینگ بهترین روش پهنه‌بندی سطح آب زیرزمینی در آغاز و پایان دورة مورد بررسی می‌باشد. ‌همچنین نقشه‌های پهنه‌بندی ‌مکانی سطح آب زیرزمینی‌ در این دوره نشان‌دهنده‌ی روند افت شدید سطح تراز آب زیرزمینی در شمال غرب منطقه ‌است و هر چه به سمت جنوب‌شرق می‌رویم از مقدار افت سفره آب زیرزمینی کاسته می‌شود. ‌در قسمت‌های شمال‌شرقی و جنوب‌غربی منطقه نیز طی این دوره سطح آب بالا آمده است و افتی مشاهده نشد. علت آن قرار داشتن منطقه مورد بررسی روی مخروط افکنه و ویژگی آن‌ است. همچنین نتایج نشان دهندة متوسط افت 5/3 متر سطح آب زیرزمینی در کل دشت طی 10 سال گذشته است، که علت اصلی‌ آن ‌‌کاهش بارندگی و پمپاژ بیش از حد آب‌ زیرزمینی‌ برای کشاورزی طی این دوره بوده است. بنابراین با بهره‏گیری از مدیریت صحیح و استفاده از سیستم‌های آبیاری تحت فشار، به کاهش ‌مقدار افت در منطقه کمک خواهد کرد.

کلیدواژه‌ها